Dinleme/İzleme Becerisi

🎧 Dinleme Becerisi
Dinleme becerisi henüz anne karnındayken kazanılan tek temel beceridir. 👶 Bu noktada diğer becerilerin kazanılmasında temel rol oynar. Aynı zamanda dinleme becerisi anlama becerileri kapsamında ele alınır.

📖 Anlama becerileri; bizim kelime hazinemizi genişleten, anlatma becerilerimizin temelini oluşturan becerilerdir. Bireyler okula başlayana kadar kelime hazinelerini dinleme becerileri ile oluşturur. 🏫 Okul ile birlikte çeşitli yöntemler, teknikler, model ve stratejiler öğrencilerin dinleme becerisini geliştirir.

👀 İzleme Becerisi
İzleme becerisi de dinleme becerisine eşlik eden önemli bir beceridir. 🧠 Öğrencinin görsel hafızasının kuvvetlenmesi noktasında büyük bir yararı vardır çünkü izleme becerisinde öğrencinin çeşitli görselleri aklında tutması beklenir.

🎬 Öğrencilerin sesli ve sessiz içerikli çeşitli videoları izlemesi görsel zekalarını geliştirecektir.

🔗 Becerilerin Birbirine Etkisi
Tüm temel dil becerileri birbirine bir zincir şeklinde bağlıdır ⛓️ ve hepsi birbirini aynı oranda etkiler. Dinleme/izleme becerisinde yaşanabilecek olumlu ve olumsuz her durum diğer becerileri de etkileyecektir.

🗣️ Dinleme/izleme becerisi, öğrencilerin işitsel ve görsel araçlarla kelime hazinesini geliştirdiği için anlatma becerilerini de geliştirir. Kelime hazinesi gelişmiş öğrenciler konuşma ve yazma becerilerinde de başarılı olacaktır.

✨ Örneğin:

• 👶 İzlediğinden hareketle jest ve mimiklerini öğrenen çocuk, bu beceriyi konuşmasına da yansıtır.

• ✍️ Dinlediği bir şiiri uygun bir metnin içerisine ekleyerek yazma becerisine katkıda bulunur.

• 📚 Dinlediği/izlediği metinle görsel hafızasını kuvvetlendiren öğrenci, okuma becerisindeki başarı oranını da artırmış olur.

🌟 Sonuç
Dinleme/izleme becerisinin önemini genel hatlarıyla anlatmış olduk. Sizler için çeşitli kaynaklardan yararlanarak özelleştirdiğimiz notlarımız için beklemede kalın. ⏳📘

1.Bölüm

 Dinleme/İzleme Eğitimi Hakkında Temel Bilgiler

Dinleme Eğitimi

   Dinleme; insan ilişkilerinde, günlük hayatta ve öğrenme kavramının gerçekleşmesinde etkisi bulunan zihinsel ve psikolojik bir işlem, bilişsel bir faaliyet ve iletişimde anlamlandırma işinin yerine getirilmesi için gerekli olan ve geliştirilebilen bir beceridir (Sarıkaya, 2018). Bu bilgiden de anlayabileceğimiz üzere dinleme becerisi bilinçli bir şekilde gerçekleştirilir ve geliştirilebilir. Aslında bu noktada anlatmak istediğimiz durum dinleme ve işitme kavramlarının farkıdır. İnsan farkında olmadan işitir ancak farkında olmadan dinlemez çünkü dinlemenin içerisinde dikkat, amaçlılık  gibi temel bir faktörler bulunur.

  Dinleme becerisi bireylerin bireysel olarak gerçekleştirmiş olduğu bilişsel bir etkinliktir ve dört temel dil becerisi zincirinin ilk halkasıdır. Dinleme becerisi bireylerin hayatında yaşamı anlamlandırma noktasında temel bir dil becerisi olmasına karşın en az eğitim ve en az çabanın dinleme becerisine yönelik olduğu düşünülür. Oysa dinleme bireyin yalnızca işitme becerisiyle ilgili değildir. İçerisinde bireyin dinlediklerini görselleştirmesi,  öne atılan düşünceleri anlamlandırması, düşünceler arasındaki ilişkileri etkili bir biçimde kavraması, kavradığı ilişkileri sistemli bir yapı hâline getirip bir anlatma (konuşma,yazma) becerisi hâline getirme süreci bulunur. Eğer öğrencimizin kelime hazinesini geliştirip toplumda kendini etkili bir şekilde ifade eden bir birey olmasını istiyorsak dinleme/izleme becerisini de diğer temel dil becerileri kadar önemsememiz gerekir.

 Dinleme Amaçları Nedir? İnsanlar Neyi Neden Dinler?

   Dinleme becerisini günlük hayatımızdaki iletişimlerde, yetişkin iletişimlerinde ve  çeşitli bilgilerin öğrenimi sırasında aktif olarak kullanırız. Aslında bu dinleme sürecini çeşitli işlevlere ayırmak mümkündür. İlk olarak dinlemenin bilişsel bir işlevi vardır diyebiliriz. Burada dinleme; bilgiyi edinme, işleme ve anlamlandırma süreçlerini içerir. İkinci olarak dinlemenin iletişimsel bir işlevi vardır. Dinleme becerisi sağlıklı iletişimlerin anahtarıdır. İnsan yalnızca bilgi edinmek için değil, empati kurmak ve birbirini anlamak için de dinler. Bu noktada dinlemenin duygusal bir işlevinin olduğunu söylemek de mümkündür. Kültürel ve Sosyal işlev de dinleme becerisinin bir parçasıdır. Birey, başka kültürler hakkında bilgi edinip kendini geliştirmek amacıyla da dinleme yapar. Sanat ve estetik işlevini de dinleme becerisine dâhil etmek mümkündür çünkü insan her zaman iletişim  kurmak için dinlemez. Kendimizi geliştirmek ve estetik zevkimizi artırmak için müzik dinleyebilir, tiyatro/sinema etkinliklerine katılabilir veya masal gibi estetik unsurları bulunan türleri dinleyebiliriz. Dinleme becerisi tek bir boyuttan inceleyemeyeceğimiz kadar geniş ve karmaşık bir beceridir.

Dinlemenin Oluşumu ve Aşamaları

   Dinleme becerisi, henüz anne karnındayken bebeğin önce ailesinin daha sonra da çevrenin seslerini duymasıyla başlayıp hayat boyu devam eder. Zaten dinleme becerisini diğer becerilerden ayıran temel özellik budur. Bireyin anne karnında ya da doğum sonrasında yaşamış olabileceği bilişsel ya da fizyolojik bir sorun dinleme gelişimini olumsuz etkiler. Dinleme becerisi olumsuz etkilenen birey diğer temel dil becerilerinde de çeşitli sorunlar yaşar. Sesleri tanımamak konuşmayı, okumayı ve yazmayı büyük oranda engeller.

   Tacettin Şimşek ve Osman Gündüz  dinleme sürecini; işitme, dikkati yoğunlaştırma ve anlamlandırma olarak üç başlıkta ele almıştır. Gelin bu aşamaları inceleyelim.

Dinleme Aşamaları

1) İşitme: Dinleme sürecinin ilk aşamasıdır. Dinleme süreci çeşitli sesleri ve sözel uyarıcıları işitmek ile başlar ve bu aşama bireyin istemsizce gerçekleştirdiği bir aşamadır. Birey çevresindeki sesleri henüz dikkatini yoğunlaştırmadan da işitebilir. Bu aşamada bireyin amacına uygun olan ya da olmayan her ses işitilir.

2) Dikkati Yoğunlaştırma: Adından da anlaşılacağı üzere bu aşamada birey; çeşitli uyarıcılardan amacına, ilgisine ve ihtiyacına yönelik sesleri seçmeye başlar. Seçilen bilgiler bireyin zihninde anlama, sıralama, sınıflandırma, ilişki kurma, düzenleme ve değerlendirme gibi zihinsel aşamalardan geçerek ilerler.

3) Anlamlandırma: Bireyin zihinsel aşamalardan geçirerek elde ettiği bilgilerin artık kalıcılaşması gerektiği için birey bilgileri önceki bilgilerle eşleştirir. Önceki bilgiler ve bireyin yeni edindiği bilgi bir yapboz parçası gibi birleştirilir. Bu aşamada birey hem önceki bilgilerini hem de yeni bilgileri sorgular ve değerlendirir. Daha sonrasında da ortaya bir yorum çıkartır. Böylece dinleme sürecinin aşamaları tamamlanmış olur.

Bu süreç için bir örnek verelim.

   Bir öğrenci sınıfta ders dinliyor olsun. Dışarıdan araba, inşaat ve insan sesleri geliyor. Ayrıca öğrencinin arka sırasındaki iki arkadaşı da fısıltıyla bir konu hakkında konuşuyor. Öğrencinin yanındaki arkadaşı da kalemin arkasını sıraya yavaş yavaş vuruyor. Örnekteki öğrenci tüm bu sesleri işitir. Bu aşamada herhangi bir dikkat ve yoğunlaşma yoktur. Öğretmen birden “Burayı dikkatle dinleyelim! Sınavda sorumlu olacağınız bölümü anlatıyorum.” Dediğinde öğrenci dikkatini öğretmene verir ve amacına uygun (sınava hazırlık) bir dinleme yapmaya başlar. Bu sırada öğrenci yukarıda bahsettiğimiz anlama, sıralama, sınıflama, ilişki oluşturma, bilgileri düzenleyip değerlendirme aşamalarını gerçekleştirir. Daha sonrasında bilgisinin kalıcı hâle gelmesi için anlamlandırma süreci başlar ve öğrenci, öğretmeninin yeni verdiği bilgileri ön bilgileri ile ilişkilendirerek sağlamlaştırır.

   Bugün dinlemenin nasıl oluştuğu ve hangi aşamalarla ilerlediği hakkında konuştuk. Elbette alanda bu başlıkla ilgili pek çok araştırma mevcut. Uzmanlarımız çeşitli çalışmalarla farklı başlıklandırmalar yapabiliyor. Bizler bugün Tacettin Şimşek ve Osman Gündüz hocalarımızın yapmış olduğu başlıklardan hareketle bir anlatım yaptık.

  Bir sonraki konularımız; dinleme kusurları ve dinleme eğitimi olacak. Beklemede kalın!